“Okumaya niyet etmek, pürdikkat kesilmek, tüm nitelik ve unsurlarla hissetmek ve dolu dolu keyif almak kaliteli okumanın en temel unsurlarındandır.”
Öylesine veya bir maksatla okumak ve gerçek anlamda okumak arasında fark vardır. Ne kadar çok dikkat eder, bir amaç uğruna okursanız, o kadar çok unsuru ve olguyu keşfeder, kavrar ve okumaktan keyif alırsınız. Metin ve sözcüklerin o denli büyüklüklerini anlar, parçanın farklı yönlerini ayırt edebilirsiniz. Öylesine veya bir maksatla okumak ve gerçek anlamda okumak arasında fark vardır. Ne kadar çok dikkat eder, bir amaç uğruna okursanız, o kadar çok unsuru ve olguyu keşfeder, kavrar ve okumaktan keyif alırsınız. Metin ve sözcüklerin o denli büyüklüklerini anlar, parçanın farklı yönlerini ayırt edebilirsiniz. Öylesine veya bir maksatla okumak ve gerçek anlamda okumak arasında fark vardır. Ne kadar çok dikkat eder, bir amaç uğruna okursanız, o kadar çok unsuru ve olguyu keşfeder, kavrar ve okumaktan keyif alırsınız. Metin ve sözcüklerin o denli büyüklüklerini anlar, parçanın farklı yönlerini ayırt edebilirsiniz.
Okurken düşünmeyi, derinleşmeyi, anlamayı, hafızaya kaydetmeyi adeta alışkanlık haline getirmelisiniz. Mükemmel olmalı ama mükemmeliyetçilikten uzak durmalısınız. Okuma; anlayarak, etkili, hızlı, anlamlandırarak ve yorumlayarak yapılmalıdır. Her şeyden önce okumayı, kaliteli, hızlı ve etkili yapmanız gerektiğini aklınızın bir köşesine yazmalısınız.
En Verimli Okuma
Verimliği yüksek okuma olgusuna ulaşabilmek için ne yapmak gerekiyor?
- Zihinsel ve bedensel olarak içten, rahat bir hal içerisinde sevgiyle ve şevkle okumaya yönelmelisiniz. Dikkat toplama konusunda yorgunluk, uykusuzluk, karamsarlık ve iştahsızlık halleri sizi olumsuz etkiler. Bunlardan uzak durmalı, bu gibi sorunları ortadan kaldırmalısınız.
- Okunan parçaya ve sözcüklere karşı derin bir ilgi duymalı, yüreğinizdeki niyeti taze tutmalısınız. Kendinizi her daim teşvik etmelisiniz. Okumanın bir şifa olduğunu bilmelisiniz.
- Dikkat dağılması, zihinsel gezinme başladığında gözlerinizi birkaç saniyeliğine kapatıp, tekrar açarak parçaya odaklanmalı ve sözcüklerin hakkını vererek okumaya devam etmelisiniz.
- Okuma için dikkatinizi vermenize mani olan duygusal tüm sorunları, endişe ve kaygıları bir kenara bırakmanız için kitap okumanın faydalı olacağı bilincine girmelisiniz.
- Farklı okuma taktiklerini öğrenip, uygulamalısınız.
- Hızlı, anlaşılır, etkin ve kaliteli okumak için çaba sarf etmelisiniz.
Anlayarak Hızlı ve Kaliteli Okuma
“Hızlı okudukça anlama düşer.” Yanılgısına kapılmayın. Hızlı okumadan maksat, hızlı okumakla birlikte hızlı anlamaktır. Anlayarak hızlı okumada en önemli unsur göz hızı ile zihinsel hızı artırmak ve eşit oranda çözümleme yapmaktır. Bunun için sıkça pratik yapmak gerekir. Göz hızı arttıkça, beyin bu hıza ulaşmaya çalışır. Zamanla da anlama ve kavrama olgusunu daha da hızlandırır. Öyle bir hal alır ki, bir satıra göz nokta atışı yaptığında tüm satır ve cümleler gözlemlenir, beyin tarafından algılanarak yorumlanır. Bir paragraf gözlemlenmesi saniyelere düşerken, anlama ve yorumlama durumu da yükselir.
Anlayarak Hızlı Okuma Teknikleri
Parçayı Değil, Bütünü Görme: Gruplama, bütüne odaklı hızlı okuma tekniğidir.
“Bu yzamızda btüünnn praçaadn ömneli oğdulnu gösretğicez!”
Yukarıda belirtilen yazıyı okuyabiliyorsanız demek istenileni anlamışsınız demektir. Bu teknikte parça değil, bütün önemlidir. Harfler, sözcükler ve cümleler önemli değildir. Paragrafı ve ana anlatım mantığını önemlidir.
5N1K Yöntemli Okuma
Bir metni okurken; kim, ne, nerede, nasıl ve ne zaman sorularının cevabını aramaya ve bulmaya yönelik okuma tekniğidir. Bu şekilde beynin sınıflandırma, bağlantı kurma fırsatı bulacaktır. Bu teknikle kısa süreli değil, uzun süreli hafızaya kaydetme söz konusudur. Çünkü beynin algı ve kavramlandırma mekanizmasına hedef gösterilmiş olur. Hedefler, beynin kolay çalışmasını sağlar ve hata vermesini engeller.
Eleştirel Okuma: Okunanları sorgulatma tekniğidir.
Okurken yapılması gereken, okunanların sorgulanmasıdır. Okuduklarınız içerisinde tuhaflık, standart dışı bilgi var mı bunu sorgulamalısınız. Metni soru yağmuruna tutarak, hızlı yanıtla bulmaya çalışmaktır. Bu da metnin bütününde ana fikri ve olguyu size sunacaktır.
Ön Okuma – Göz Gezdirme – İztaşı Koyma
Çok önemli bir metin okunması gerekiyorsa, okumadan önce kısa bir göz gezdirmek gerekiyor. Evvela metne göz atın. Göz atarken her yeri okuyamazsınız ki, okumamalısınız da. Yalnızca başlıkları, ilk ve son paragrafları, anahtar sözcükleri veya kalın yazılmış sözcükleri okumanız adeta konuyu size özetler. Çünkü anahtar bilgiler beynin yorumlama yetisiyle konuyu anlamanızı sağlar.
Kaliteli ve Etkin Okumaya Başlama
Görsel Algılama
Bir kâğıda 2.3.4 ve 6 harfli kelimeleri yan yana yazın ve hızlıca gözlerinizi üzerinden geçirip, anlamaya çalışın. Anlamlarını düşünerek okumaya çaba gösterin. 10 saniyede ne kadar kelime hatırladığını test edin ve bunu sıkça geliştirmeye çalışın.
Kelime Haznesi Gelişim
Ne kadar çok kelime bilirseniz, o kadar çok hızlı okuma olanağınız vardır. Kelime haznesi geniş kişiler, daha hızlı okurlar. Yeni sözcük öğrenme konusunda özen göstermelisiniz. Dile giren yabancı sözcüklerin anlam, kavram ve kullanım alanlarını iyi öğrenmelisiniz. Bolca yabancı dil temeline dayanan konu ve bilimle ilgili metinler okuyun. Dini metinlerde Arapça, Tıbbi metinlerde Latince ve İngilizce, Teknik Metinlerde İngilizce, Almanca ve Fransızca, Eski Osmanlı Metinlerinde Farsça ve Eski Türkçe sözcükleri öğrenebileceğinizi unutmayın.
Alışkanlıklardan Kurtulma
Eski alışkanlıkları geride bırakın. Dışarıdan okuma, başa alma, sesli okuma gibi yöntemleri bırakın ve hızlı, anlaşılır okuma tekniklerine yönelin.
Dikkat (Konsantrasyon): En önemli unsurlardan birisi dikkat ve algıdır. Her ne iş yaparsanız yapın, yoğunlaşmayı öğrenmelisiniz. Kitap okuyorsanız yalnızca kitaba yoğunlaştırılmış olun. Farklı hiç bir iş, uğraş, eylem ve düşünceye yer vermeyin. Okuma ve anlama hızını bu durumlar ciddi sekteye uğratmaktadır.
Göz ile Okuma: Bir eseri, metni veya kitabı içten ve dıştan okumak yanlış tekniklerdendir. Kitap gözler okunur ki, okuma organı ağız değil, gözdür. Bu sebeple okuma esnasında doğru organı kullanmak önemlidir. Okuduğunuz metni anlamada başa dönmeyin. Devam ederek konuyu anlamaya çalışın.
Göz Atma: Önemli bir metne veya esere başlamadan evvel kısa bir göz atmalısınız. Okunacak sayfalara, başlık ve paragraflara, sayfa sonlarına göz atın. Zihinde toparlanmasını, tahmin edilebilmesine izin verin.
Bolca Kitap Okumak: Okuma, hızlı okuma, hızlı ve anlaşılır okuma, hızlı – anlaşılır ve kaliteli okuma için en büyük pratik yapma yöntemi bolca kitap okumaktır. En doğal okumayı geliştirme yöntemidir. Ne kadar çok kitap okursanız, o kadar çok görme ve algılama yetiniz gelişir. Kelime hazneniz artar, hafızanız kuvvetlenir, bilgi ve birikiminiz çoğalır. Geçişleri, kavram ve dilbilgisi kurallarını, bağlaç ve deyimleri o kadar hızlı algılar ve geçişleri sorunsuz hızlı biçimde sağlarsınız. Unutmayın! İnsan olan biz canlıları, bir işi ne kadar büyük ve iyi yapmak değil, ne kadar sık ve çok yaptığımız geliştirir.
Kendine Güven: Bahis ne olursa olsun, kendinize güvenin. Okuduğunuzu anlayamama kaygısına asla düşmeyin. İlla çok hızlı okuyup, hemen anlayacağım telaşına da düşmeyin.
Önemli Okuma İlkesi
Bir metni veya parçayı yahut eseri okurken dikkat edilmesi gerekenler, hızlı, etkin, kaliteli, anlaşılır okumaktır. Ancak tümünde ASLA terk edilmemesi, ihmal edilmemesi gereken bir unsur vardır. Bu da, Okuma Hazzını Tatmak ve Hakkını Vermektir. Kelimelerin, konu ve cümlelerin, okuduğunuz eserin hakkını vermeli, doyarak, tadarak okumalısınız. Hızlı okuma unsurlarında bunu ihmal etmeden ilerlemelisiniz. Hızlı okumada bu unsuru geçtiğinizi fark ettiğinizde durmalı, daha çok pratik yapmalı ve okumalısınız. Bunu aynı hızda devam ettirmelisiniz. Ta ki, unsurlar oturana kadar. Sonra yine hızlandırmalısınız. Zamanla hızlı, anlaşılır ve etkin bir okuma sağlayacaksınız. Kaliteli okumayı başaracaksınız.
Örnek vermek gerekirse, Tıp veya pek hâkim olmadığınız bir konuda eser okuyacağınız zaman hızlıca okumaya ve kelimeleri, cümleleri ve kavramları geçmeye, anlamaya çalışmayın. İlk olacağından beyinsel, bilgi bakımından ve aşinalık açısından çok yeni bir durum söz konusudur. Bu yüzden önce göz gezdirin ve sonra sözcüklerin, cümlelerin hakkını vererek okuyun. Sonra aynı alan ve konuyla ilgili farklı metinler okuyun. Zamanla aşinalık ve yetkinlik oluşacaktır. Sonra hızlı okuma tekniğinizi uygulayarak daha başka metinleri okumaya yönelin.
Anlayarak, Hızlı, Etkili ve Kaliteli Okumanın Faydaları
- Algı, dikkat ve hazır bulunuşluk düzeyini %100 artırır.
- Okuma eylemiyle beraber anlama, anlamlandırma ve yorumlama yetinizi geliştirir.
- Okuma hızını en az 3 kat daha artırır.
- Görme yeteneğini geliştirir, daha fazla görmeyi, bilinçli bakmayı ve algılamayı sağlar.
- Zamandan tasarruf ettirir.
- Daha fazla bilgi edinmeyi ve genel kültürünüzün artmasını sağlar.
- Zihinsel gelişime büyük katkı sağlar ve hızlı düşünme yetisi kazandırır.
- Metne göre okuma hızı geliştirir.
- Kariyerde yükselme, derslerde başarı için olmazsa olmazlardandır.
- Çözümleme (Analiz) ve yaratıcı düşünme yeteneklerini geliştirir.
- Sevilen yazı ve eserlere daha fazla vakit ayırmayı sağlar.
- Sosyal faaliyetlerden zaman kazandırır.
- Aynı anda birden fazla nesne görmeyi sağlar.
- Güncel yazı, haber ve mesajları hızlıca kavrayabilmeye yardımcı olur.
Karşılaştırma:
| Hızlı Okuyan Okur | Yavaş Okuyan Okur |
| Dakikada 600 – 800 arası ve daha fazlası sözcük okur. | Dakikada 100 – 200 kelime okur. |
| Gözü her sabitleştirmesinde boyutu 5 sözcüğü kapsayacak şekilde işler. | Güzün her hareketinde bir sözcük ancak okur. |
| İleri-Geri sıçramalar, geri dönüş ve göz kaymaları, görsel gezintiler azami düzeye iner, zamanı iyi değerlendirir. | Göze hâkimiyet olmadığından bilinçsiz göz kaymaları, görsel gezintiler ve ileri-geri sıçramalar söz konusudur. Zaman kaybı yaşar. |
| Göz bir grup kelime üzerine sabitleşir ve her kelimenin anlamını tek tek okumaz, cümlenin anlamı okur. | Çok fazla zihinsel çaba gerektirir, zira her sözcüğü anlamak, sonrakini eklemek zorundadır. |
| Hızlı, sıçramasız okuma olduğundan okumaktan sıkılmaz. Yoğunlaşarak okur, dikkatini uzun süre verir ve algısı, alması düşmez. | Gözü, zihni yorulur ve sıkılır. Bir müddet sonra anlama oranı düşer. Dikkat dağınıklığı yaşar. |
Okurken Anlamayı Kolaylaştıran Nüanslar
- Okurken bir kalem bulundurmak ve önemli sözcük veya cümlelerin altını çizmek,
- Aktif bir okuyucu olmak ve etkin okuma seansları düzenlemek,
- Neden okunulduğunun bilincinde olmak,
- Okumadan evvel bir müddet yürümek ve egzersiz yapmak,
- Okumaya uygun zemin ve ortam oluşturmak,
- Zihinsel her türlü sorun ve endişeden uzaklaşmak,
- Masa ve çevrede dikkat dağıtıcı unsurları yok etmek,
- Okuma boyunca belli oranda teneffüs vakti ayırmak,
- Yazı ve göz arası 30 – 35 cm. Mesafe ayarlamak,
- Parlak kâğıttaki yazıları loş ışıkta, mat kâğıttaki metinleri parlak ışıklarda okumak,
- Kavram ve anlam yeteneğinin artırılması için söz dağarcığını ve kültür düzeyini artırmak.
Yaşam kalitenizin artması ve daimi olması için mutlaka okuma alışkanlığı edinmelisiniz.
